Λένε ότι στη ζωή δεν πρέπει να έχουμε μεγάλες προσδοκίες. Η ζωή είναι γλυκό αεράκι αλλά και στρόβιλος, φωτιά που ζεσταίνει και πυρκαγιά που καίει. Αυτά τα χαρακτηριστικά της ζωής, δηλαδή το αιφνίδιο και η αναπάντεχη μετάβαση από τη μία κατάσταση στην άλλη, περιγράφονται αριστοτεχνικά στο «Τρίτο Στεφάνι» του Κώστα Ταχτσή. Η Νίνα, βασική πρωταγωνίστρια του βιβλίου, μας μιλάει για τη ζωή της και τη ζωή της Εκάβης και μέσα από την αφήγησή της, ζωντανεύουν τα πρόσωπα και η κοινωνία μιας συγκλονιστικής περιόδου της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας (περίπου από το 1913 μέχρι το 1945).
Η Νίνα, μέσα από τα τρία στεφάνια (τρεις διαφορετικούς γάμους) αφηγείται την ιστορία της και την ιστορία ανθρώπων που τη σημάδεψαν (είτε θετικά, είτε αρνητικά) και αποτέλεσαν σταθμό στη ζωή της, περιγράφοντας πολύ πετυχημένα την επίδραση που μπορεί να ασκήσει ένας άλλος άνθρωπος στη ζωή μας. Η αφήγηση δεν αφορά μόνο τους τρεις συζύγους, αλλά επεκτείνεται και στους συγγενείς της, στη γειτονιά και σε μια Ελλάδα, φτωχή και κουρασμένη από τους πολέμους. Η Νίνα πλέκει το υφαντό της ζωής της, ένα υφαντό με έντονα χρώματα και γεμάτο σχέδια: σε μία πολύ πυκνή αφήγηση, πολλές εμπειρίες περιγράφονται ζωντανά, έρωτες και πάθη, λάθη και απογοητεύσεις, συνθέτουν την ουσία μιας ζωής πλήρους και πολυτάραχης, όπου οι καταστάσεις μεταβάλλονται. Και το αξιοπρόσεκτο είναι, ότι ενώ οι αρνητικές παραστάσεις πληθαίνουν, υπάρχουν μικρές χαραμάδες φωτός στη ζωή των κύριων ηρώων. Μας δείχνει πώς πρέπει να ζούμε και να προσπαθούμε πάντα να πετύχουμε το καλύτερο.
Ο συγγραφέας σκιαγραφεί ήρωες καθημερινούς, ανθρώπους με έντονα συναισθήματα, με όνειρα και αδυναμίες, οι οποίοι διαφωνούν και δε συμβιβάζονται. Κατά το συγγραφέα, ένα πολύ σημαντικό προσόν για έναν άνθρωπο είναι η αυθεντικότητα. Οι δύο κεντρικές ηρωίδες παλεύουν να κρατήσουν ακέραιο το χαρακτήρα τους, δε διστάζουν να φωνάξουν όταν αδικούνται, εκφράζουν με θάρρος την άποψή τους και πηγαίνουν κόντρα σε ό,τι δε θεωρούν σωστό. Μπορεί λόγω της ιδιαίτερης προσωπικότητάς τους, να μην είναι αγαπητές από ένα ευρύ κοινωνικό κύκλο, όμως οι λίγες σχέσεις τους είναι αυθεντικές. Το βιβλίο αναλύει σε βάθος την προσωπικότητα και τον τρόπο σκέψης κάθε χαρακτήρα, δίνοντας στον αναγνώστη την ευκαιρία να αντιληφθεί ποια κίνητρα οδήγησαν τον εκάστοτε ήρωα στη λήψη συγκεκριμένων αποφάσεων και για ποιους λόγους είχε τη συγκεκριμένη συμπεριφορά απέναντι στους υπόλοιπους ήρωες. Έτσι, ενσταλάζει στον αναγνώστη την πεποίθηση, ότι δεν πρέπει να κρίνουμε τους άλλους για τις επιλογές τους, χωρίς να γνωρίζουμε τον τρόπο σκέψης τους και τη ζωή τους.
Μέσω του βιβλίου, μπορούμε να ρίξουμε μια ματιά και στην κοινωνία του τότε. Οι σχέσεις των δύο φύλων διατρέχουν το μυθιστόρημα, από την αρχή μέχρι το τέλος, και οι ανισότητες επισημαίνονται με σαφήνεια. Σε μία πατριαρχική κοινωνία του 1930, οι γυναίκες δύσκολα σπούδαζαν και ελίσσονταν επαγγελματικά, ενώ τα επαγγέλματα που ασκούσαν, ως επί το πλείστον, ήταν διαφορετικά από αυτά των ανδρών, από τους οποίους αναμενόταν η οικονομική στήριξη της οικογένειας. Ο γάμος λογιζόταν ως αποκατάσταση και ως μια νέα αρχή, η οποία έφερνε την ευτυχία (βέβαια δεν ισχύει αυτό για τις βασικές ηρωίδες μας). Επιπλέον, ξετυλίγεται το νήμα της ελληνικής ιστορίας και αναπαρίστανται, μέσα από τα μάτια των ηρώων, η διαμάχη βενιζελικών και βασιλικών, η δικτατορία του Ι. Μεταξά, η ανέχεια που επικράτησε τα χρόνια της Κατοχής και το πλήγμα του ελληνικού εμφυλίου πολέμου.
Το βιβλίο γράφτηκε το 1963, αλλά είναι πολύ επίκαιρο. Ο συγγραφέας καταπιάνεται με κοινωνικά ζητήματα, τα οποία υπάρχουν και παραμένουν άλυτα έως σήμερα. Ενδεικτικά, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε την οικογενειακή βία, την εγκληματικότητα, την ανεργία, τη φτώχεια και το πελατειακό σύστημα. Η Νίνα και η Εκάβη παλεύουν κάθε μέρα και καθίστανται πρότυπα για όσους δίνουν το δικό τους προσωπικό αγώνα σήμερα (δηλαδή για τον καθένα μας). Μας παροτρύνουν με τον τρόπο τους να μην τα παρατάμε, να είμαστε ο εαυτός μας, να τολμάμε και να ζούμε! Σας καλώ, λοιπόν, να διαβάσετε και εσείς το «Τρίτο Στεφάνι» και μέσω αυτού να περιπλανηθείτε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη του πρώτου μισού του 20ου αιώνα, να γνωρίσετε τη Νίνα, την Εκάβη, το Δημήτρη, τον Αργύρη και το Φώτη, να κάνετε μια βουτιά στην ανακατεμένη ζωή τους και… ποιος ξέρει; μπορεί να μάθετε πράγματα από αυτούς ή ακόμα και να τους αναγνωρίσετε μία μέρα στο δρόμο -διότι, ας μην ξεχνάμε, είναι άνθρωποι καθημερινοί.
Το πρώτο στεφάνι
βαθιά πληγή
το δεύτερο φτάνει
σε άλλη γη
Το τρίτο στεφάνι
μια συντροφιά,
που ζήσαμε αυτή είν’ η ομορφιά.
(Στίχοι από το ομότιτλο τραγούδι, που ερμηνεύθηκε από την Άλκηστη Πρωτοψάλτη, σε μουσική του Σταμάτη Κραουνάκη και στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου).
Comentários