Πάμε ένα ταξίδι στη Γαλλία του 18ου - 19ου αιώνα μέσα από τη λογοτεχνία; Μία υπέροχη διαδρομή στο χώρο και το χρόνο με όχημα τη φαντασία και… την όσφρηση.
Το «άρωμα» του Patrick Suskind μας διηγείται τη συναρπαστική ζωή ενός φανταστικού ήρωα, του Ζαν Μπατίστ Γκρενούιγ. Πρόκειται για ένα παιδί ορφανό, το οποίο μεγαλώνει μέσα στην ανέχεια και έχει τις εξής ιδιαιτερότητες: διαθέτει εξαιρετική όσφρηση, αφού δύναται να αναγνωρίζει, να ταξινομεί και να ανακαλεί στη μνήμη του όλες τις μυρωδιές του κόσμου. Το αξιοσημείωτο είναι ότι το παιδί με την ασυναγώνιστη όσφρηση, δεν εκπέμπει το ίδιο καμία μυρωδιά. Παρατηρούμε τη ζωή του παιδιού από την αρχή μέχρι το τέλος και αντιλαμβανόμαστε το ρόλο που διαδραμάτισε το εκπληκτικό χάρισμά του: ήταν ευχή και κατάρα. Παρακολουθούμε πώς αυτό το ταλέντο τον βοήθησε να επιβιώσει, να στιγματιστεί και να απομονωθεί κοινωνικά, αλλά και να θριαμβεύσει επαγγελματικά στο γοητευτικό χώρο των αρωμάτων της Ευρώπης, καινοτομώντας και αψηφώντας κάθε όριο.
Ο Ζαν Μπατίστ είναι ένας βιοπαλαιστής από μικρή ηλικία και μετέπειτα γίνεται ένας φιλόδοξος επαγγελματίας και μάλιστα εργασιομανής. Είναι μοναχικός και παραμελεί τον εαυτό του. Η ζωή του είναι πολυτάραχη: γεννιέται στο πιο βρώμικο σημείο του Παρισιού και δεν έχει ευτυχισμένη παιδική ηλικία. Εργάζεται στο πλευρό ενός σπουδαίου αρωματοποιού, απομονώνεται μακριά από την ξέφρενη ζωή του Παρισιού, θριαμβεύει επαγγελματικά, γίνεται δολοφόνος. Όμως υπάρχει κάτι το οποίο απουσιάζει εντελώς από τη ζωή του ανθρώπου αυτού: η αγάπη - κάθε είδους (γονεϊκή, αδελφική, φιλική, ερωτική).
Ο Suskind μέσω της γραφής του καταφέρνει να δημιουργήσει ένα επιβλητικό σκηνικό: ο αναγνώστης περιδιαβαίνει τα στενά του Παρισιού μέσω των αρωμάτων. Ο παλμός της πόλης πιάνεται μέσα από τις ευωδίες και τις δυσωδίες της. Οι ποικίλες εικόνες συλλαμβάνονται όχι μόνο με την όραση, αλλά βασικά με την όσφρηση, η οποία εδώ ανάγεται στην υπέρτατη αίσθηση. Το ύφος μέσω των σχημάτων λόγου καθίσταται γλαφυρό και παραστατικό. Αξιοπρόσεκτο είναι ότι σε κάποια σημεία υπάρχει καταιγισμός εικόνων, με αποτέλεσμα η ανάγνωση να γίνεται λίγο κουραστική.
Το βιβλίο μεταδίδει πλήθος κοινωνικών μηνυμάτων. Αρχικά, διδάσκει τον σεβασμό στη διαφορετικότητα, μιας και όλη η ιστορία αφορά στη ζωή ενός παιδιού με ιδιαιτερότητες και ο αναγνώστης εύκολα βλέπει τα τεκταινόμενα μέσα από τα μάτια του πρωταγωνιστή. Το έργο καταδεικνύει τη σημασία της αγάπης με τρόπο αποθετικό: δείχνει πού μπορούμε να φτάσουμε, όταν δεν έχουμε καλή σχέση με τον εαυτό μας, όταν δεν αποδεχόμαστε αυτά που δεν μπορούμε να αλλάξουμε και όταν δεν εισπράττουμε αγάπη. Επιπλέον, καθίσταται σαφής η σημασία του μέτρου. Η υπερβολή, η κατάχρηση εξουσίας και η άνευ όρων εκμετάλλευση ενός προνομίου οδηγούν σε μία υπέρβαση των ορίων και σε μία σταδιακή προσωπική ή και κοινωνική διάλυση.
Όπως προαναφέρθηκε, το συγκεκριμένο έργο μυθοπλασίας συνιστά μία μη συνηθισμένη αναγνωστική εμπειρία, που συγχρόνως συναρπάζει και ξαφνιάζει, τόσο με την πρωτοτυπία της πλοκής του, όσο και με τον ιδιαίτερο λόγο του. Σίγουρα προσφέρει πολλά στον αναγνώστη. Οξύνει τη φαντασία και δίνει αφορμή για σκέψη πάνω σε διαχρονικά ζητήματα, όπως η στάση της κοινωνίας απέναντι σε όσους ξεχωρίζουν (για οποιοδήποτε λόγο), η μοναξιά, η δημιουργικότητα και η εγκληματικότητα.
Περικλής Ματσούκας
コメント