Αλήθεια, τι είναι η ευτυχία, στιγμές ή κάτι παραπάνω; Τι συμβαίνει όταν φτάνουμε στα όριά μας; Τι γίνεται όταν κάνουμε τη δική μας επανάσταση, για να αλλάξουμε τη ζωή μας; Η Μάρω Βαμβουνάκη καταπιάνεται με αυτά τα ερωτήματα στον «Ερωτευμένο Πολωνό», ένα βιβλίο κοινωνικό, ψυχολογικό και φιλοσοφικό, που παρά το ότι προσεγγίζει έννοιες σύνθετες (ευτυχία, έρωτας), είναι εύληπτο και εξαιρετικά γραμμένο.
Η Ρωξάνη, κύρια πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματος, είναι ηθοποιός του Εθνικού Θεάτρου, τελειομανής αλλά μη ανταγωνιστική, εξαιρετικά ταλαντούχα αλλά ταπεινή. Έχει μια καριέρα που είναι όνειρο για πολλούς, αλλά μία κοινωνική ζωή απλή. Η ζωή της αλλάζει ρότα καθώς το παιδί της πεθαίνει και η ίδια βυθίζεται σε κατάθλιψη. Καθώς, λοιπόν, βρίσκεται σε απόγνωση, εμφανίζεται σαν από μηχανής θεός ο Γιάτσεκ από την Πολωνία, τον οποίο ερωτεύεται και κάνει στη ζωή της «επανεκκίνηση», φεύγοντας μαζί του για την Πολωνία (ο τίτλος του βιβλίου δεν είναι για μένα πολύ εύστοχος, μιας και σχεδόν όλο το βιβλίο περιστρέφεται γύρω από τη ζωή της κοπέλας).
Παρά το γεγονός ότι η πλοκή θα μπορούσε εύκολα να χαρακτηριστεί απλοϊκή και μη πρωτότυπη (μοιάζει με παραμύθι), αυτή επισκιάζεται από την εκπληκτική σκιαγράφηση των χαρακτήρων. Η συγγραφέας είναι (και) ψυχολόγος και συνεπώς περιγράφει φοβερά τους χαρακτήρες των ηρώων, μας μεταδίδει άμεσα τις χαρές, τις ανησυχίες, τους φόβους και τα διλήμματά τους. Ο αναγνώστης μετέχει στην αφήγηση, καθώς η συγγραφέας τον τοποθετεί σχεδόν «αόρατο» στα δρώμενα. Όποιος διαβάσει το βιβλίο, ζει λίγο από τη ζωή των ηρώων, ακούει την καρδιά τους να χτυπά και μαθαίνει τις πιο προσωπικές τους σκέψεις (αυτά που ποτέ δεν είπαμε σε κανέναν), παρακολουθεί τα πάντα, όντας μέσα στο μυαλό τους (ιδιαίτερη η θέση του θεατή, του παρατηρητή, όπως επισημαίνει η συγγραφέας στην αρχή) και συχνά ταυτίζεται με αυτούς.
Το βιβλίο είναι ένας ύμνος στην εσωτερική δύναμη του ανθρώπου και στη δύναμη του έρωτα. Εκεί όπου ο άνθρωπος χάνει τις δυνάμεις του, νομίζει πως δεν μπορεί να ανέβει στο επόμενο σκαλοπάτι, ξαφνικά δεν ανεβαίνει απλά, αλλά απογειώνεται. Ο έρωτας περιγράφεται όχι μόνο ως βίωμα αισθήσεων, αλλά ως αξία που νοηματοδοτεί τη ζωή του ανθρώπου, εμπλουτίζοντάς την με ένταση και χρώματα. Ο έρωτας, εδώ, αφορά τη βαθιά αγάπη και τη σύνδεση με το alter ego μας. Ο έρωτας Ρωξάνης και Γιάτσεκ καταλαμβάνει ένα μεγάλο κομμάτι του βιβλίου, χωρίς όμως να κουράζει, ενώ αποτελεί τμήμα μιας ιδιαίτερης ευτυχίας, της οποίας το ξεχωριστό χαρακτηριστικό είναι η διάρκεια (στο συγκεκριμένο βιβλίο η ευτυχία δεν περιγράφεται ως ένα απλό άθροισμα χαρούμενων στιγμών σε φόντο συννεφιασμένο με μπόρες, καταιγίδες και θλίψεις άνευ τέλους).
Η ζωή της Ρωξάνης συνιστά παράδειγμα και κίνητρο. Παράδειγμα για το ότι μπορούμε να ξεπεράσουμε τα προβλήματά μας, όσο ανυπέρβλητα κι αν φαίνονται, και κίνητρο για να βελτιώνουμε τη ζωή μας. Μας δείχνει πως τίποτα δεν είναι δεδομένο, ενώ τα καλά έρχονται όταν δεν τα περιμένουμε. Μας παροτρύνει να ζήσουμε, όπως εμείς θέλουμε, ακόμα κι αν οι άλλοι διαφωνούν. Ωστόσο, μέσω του βιβλίου ακούγεται και μία κραυγή - η κραυγή όσων δεν εκφράζουν τον πόνο τους, όσων υποφέρουν βουβά το δικό τους προσωπικό μαρτύριο - και γίνεται μία έμμεση έκκληση στον αναγνώστη να βοηθήσει όποιον αντιλαμβάνεται να βρίσκεται σε τέτοια κατάσταση (διότι μπορεί να είναι και ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας, ή ακόμα και ένα μέλος της οικογένειάς μας).
Η συγγραφέας γράφει ένα βιβλίο που, εκτός των άλλων, απευθύνεται σε όλους και προβαίνει σε διαπιστώσεις - παρατηρήσεις κοινωνικού χαρακτήρα. Αρχικά, στη θέση της Ρωξάνης μπορεί να μπει ο οποιοσδήποτε (γι’ αυτό, άλλωστε, δεν γίνεται και συχνή αναφορά το χώρο και στο χρόνο), διότι η ζωή της και η προσωπικότητά της είναι πολύπλευρες: η Ρωξάνη είναι άνθρωπος, γυναίκα, σκληρά εργαζόμενη, μοναχικός χαρακτήρας, μάνα που υποφέρει, νέα που ερωτεύεται με πάθος. Επιπλέον, παρουσιάζονται πετυχημένα τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του επαγγέλματος του ηθοποιού: πως χρειάζεται κόπος για να φτάσει κανείς στην κορυφή, ενώ συχνά ελλοχεύει ο κίνδυνος της εξάρτησης από το «χειροκρότημα» που οδηγεί σε ένα ατέρμονο κυνήγι της συνεχούς επιβράβευσης από το κοινό (και από τους άλλους). Το δίπολο καριέρα - οικογένεια διαγράφεται με ενάργεια, ενώ τονίζεται πως τα υλικά αγαθά γεμίζουν κτήρια και όχι ανθρώπινες ψυχές.
Πρόκειται για ένα βιβλίο που αξίζει, κατά την άποψή μου, να διαβαστεί. Είναι ένα βιβλίο που μας υπενθυμίζει πως εμείς (πρέπει να) είμαστε κύριοι του εαυτού μας, και τη ζωή μας την καθορίζουμε με βάση τις επιλογές μας. Ένα βιβλίο που τονίζει την αξία της αγάπης, το πώς αυτή μετατρέπει το σκοτάδι σε ήλιο, πώς κάνει την καρδιά μας να φτερουγίζει και να πετάει κομφετί σε κάθε χτύπο, πώς είναι δυνατόν να νιώθουμε πλήρεις με την παρουσία ενός και μόνου ανθρώπου στη ζωή μας…
Comments