Η Λιλή Ζωγράφου επινοεί μια ιστορία που ανήκει σε άλλη εποχή φαινομενικά, όμως εμπεριέχει νοήματα που ουσιαστικά αφορούν την κάθε μας στιγμή. Θα μπορούσε να πει κανείς πως είναι ένα παραμύθι για μεγάλους. Το όνομα της ιστορίας είναι «Η αγάπη άργησε μια μέρα», η οποία μας ταξιδεύει και μας συγκινεί με τρόπο μαγικό, αποτελώντας έτσι μία συναρπαστική αναγνωστική εμπειρία. Η ιστορία αφορά ανθρώπους, συμπεριφορές, συναισθήματα και αδιέξοδα σε μία κοινωνία κλειστή, αλλά και την αγάπη, η οποία έρχεται και φεύγει χωρίς προειδοποίηση, την οποία όλοι επιθυμούν, αλλά δεν έχουν.
Η αφήγηση εκτυλίσσεται σαν κινηματογραφική ταινία και τοποθετείται στην Κρήτη γύρω στο 1943. Η οικογένεια που πρωταγωνιστεί είναι συντηρητική και πολύτεκνη. Μία από τις μικρότερες κόρες, η Ερατώ, ερωτεύεται και κυοφορεί, χωρίς να παντρευτεί. Για να μη δημιουργηθεί σκάνδαλο στο χωριό λόγω μη τέλεσης γάμου, το μωρό το αναθρέφει η γιαγιά του (δηλαδή η μητέρα της οικογένειας). Η κατάσταση περιπλέκεται όταν πεθαίνει η μητέρα και την «ηγεσία» της οικογένειας αναλαμβάνει η μεγάλη αδερφή, η Ασπασία, η οποία ζηλεύει και είναι αυταρχική. Στο βιβλίο παρακολουθούμε τη ζωή των αδερφών και του παιδιού που μεγαλώνει, να ξεδιπλώνονται με τρόπο δραματικό, αλλά και το ρόλο της αγάπης στις ζωές τους. Το τέλος της ιστορίας είναι απίθανο και ξαφνιάζει τον αναγνώστη (μόλις ολοκληρώσει κανείς την ανάγνωση, αντιλαμβάνεται το νόημα του τίτλου του βιβλίου).
Οι ήρωες του μυθιστορήματος είναι άνθρωποι απλοί, που άλλοτε αγαπούν και νοιάζονται, άλλοτε ζηλεύουν και εκδικούνται. Συχνά φτάνουν στα όριά τους, θυμώνουν, επαναστατούν. Η ζήλεια της μεγάλης αδερφής περιγράφεται αριστοτεχνικά και γίνεται αντιληπτό πώς αυτό το συναίσθημα δηλητηριάζει εκείνον που το νιώθει και καλλιεργεί ένα καταστροφικό μίσος. Η Ερατώ, η πρωταγωνίστρια, είναι η μόνη που βιώνει για λίγο την αγάπη (φιλική και ερωτική), δραπετεύει από το ζυγό της αδερφής της, αλλά συναντά εμπόδια. Η Αμαλία, κόρη της Ερατούς, συμβιβάζεται και ζει μία ζωή μέσα στο ψέμα, νομίζοντας πως είναι ευτυχισμένη. Χαρακτηριστικό όλων αυτών των ηρώων είναι η τραγικότητα, η οποία συνίσταται στη δυστυχία, ως αποτέλεσμα της έλλειψης ελευθερίας διαμόρφωσης της ζωής τους με τη δική τους βούληση.
Η συγγραφέας σκιαγραφεί αρκετά παραστατικά τις κοινωνικές σχέσεις της εποχής. Παρά το γεγονός ότι η οικογένεια στηρίζεται πάνω σε ένα μοντέλο πατριαρχικό, οι γυναίκες, όταν χρειάζεται, αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και κατορθώνουν πολλά. Η κοινωνία είναι κλειστή, εθιμοτυπική και δεν υπάρχουν μυστικά. Διαγράφεται με ενάργεια η περιθωριοποίηση του διαφορετικού, η οποία τότε ήταν περισσότερο αισθητή σε σχέση με τώρα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η απάνθρωπη συμπεριφορά προς την Πηνελόπη, μιας από τις αδερφές που έχει κάποια σωματική πάθηση. Πολύ γλαφυρά περιγράφεται και ο ρόλος της μητέρας, η οποία πάντα προσπαθεί να εξισορροπεί καταστάσεις και να προστατεύει τα παιδιά της.
Το βιβλίο μεταδίδει και φιλοσοφικά νοήματα. Η έννοια της ελευθερίας είναι θεμελιώδης και επηρεάζει καταλυτικά τη ζωή μας: ελευθερία να επιλέγουμε, ελευθερία να ορίζουμε τη ζωή μας, ελευθερία να είμαστε ο εαυτός μας. Η εσωτερική ελευθερία εξαρτάται από εμάς και από το πόσο πρόθυμοι είμαστε να τη φτάσουμε, πόσο θάρρος έχουμε. Διότι η ελευθερία απαιτεί θάρρος. Ο άνθρωπος πρέπει πάντα να προσπαθεί να πετύχει το καλύτερο, παρά τις τυχόν αντίξοες συνθήκες. Ακόμη, καθίσταται σαφές πως ο σωστός χαρακτήρας είναι αποτέλεσμα καλής ανατροφής και δεν εξαρτάται από βιολογικούς παράγοντες, ενώ βελτιωνόμαστε μόνο εάν αγαπάμε.
Είναι ένα βιβλίο που, κατά την άποψή μου, αξίζει να υπάρχει σε κάθε βιβλιοθήκη. Πρόκειται για ένα έργο που μας μιλά για τον άνθρωπο και τα απρόβλεπτα παιχνίδια της μοίρας που μας αλλάζουν, για τη φωτιά που υπάρχει μέσα μας, για την αγάπη, την αδικία, τη ζωή. Το βιβλίο μπορεί να μην είναι εύθυμο, είναι όμως μοναδικό.
Comments