Μετά από ένα συνηθισμένο και βαρετό μάθημα τριγωνομετρίας μπαίνει στην τάξη σφυρίζοντας. Κάνει τον κύκλο της αίθουσας και βγαίνει από την πόρτα, προσδοκώντας από τους μαθητές να τον ακολουθήσουν. Αυτοί, διστακτικά, σηκώνονται από τις θέσεις τους, παίρνουν στο χέρι τα βιβλία τους και βαδίζουν πίσω από τον καθηγητή, που εξακολουθεί να σφυρίζει. “Oh captain, my captain”, οι πρώτες λέξεις του. «Ποιος ξέρει από πού είναι;» Κανείς, φυσικά. Αναφέρει ο ίδιος την προέλευση του στίχου (Walt Whitman), και συνεχίζει την ομιλία του κάνοντας πνευματώδη αστεία και σαρκάζοντας τον εαυτό του. Μέχρι στιγμής, τα παιδιά δεν ξέρουν πώς να αντιδράσουν και περιμένουν με δέος την επόμενη κίνησή του, καθώς ό,τι πράττει είναι πρωτόγνωρο, ό,τι λέει πρωτάκουστο.
Στο επόμενο μάθημα λοιπόν, το οποίο ξεκινά φαινομενικά ήρεμα, μια νέα έκπληξη τους περιμένει. «Ανοίξτε το βιβλίο στη σελίδα 21 της εισαγωγής». Εκεί βρίσκεται το κείμενο με τίτλο «Κατανόηση ποίησης», στο οποίο αναλύονται κάποια αντικειμενικά κριτήρια κατανόησης και κατάταξης των ποιημάτων, ανάλογα με την αξία και τη σπουδαιότητά τους. Όση ώρα ένας μαθητής διαβάζει το συγκεκριμένο κείμενο, ο «καπετάνιος» σημειώνει στον πίνακα και οι μαθητές στα τετράδιά τους. Πρώτο βήμα για την κατανόηση, η εξοικείωση με το μέτρο, την ομοιοκαταληξία και τα σχήματα λόγου. Επόμενο στάδιο, η απάντηση στις εξής ερωτήσεις: πώς επιτυγχάνεται ο σκοπός του ποιήματος και πόσο σημαντικός είναι αυτός ο στόχος; Οι μαθητές καλούνται μέχρι το τέλος της χρονιάς να μάθουν να χειρίζονται αυτά τα εργαλεία, ώστε να ξεχωρίζουν την «καλή» από την «κακή» ποίηση, απολαμβάνοντας έτσι το μεγαλείο των ποιημάτων που «σκοράρουν» ψηλά σε αυτή την κλίμακα.
Και σε αυτό ακριβώς το σημείο έρχεται η ανατροπή. «Σκίστε τη σελίδα», λέει επαναλαμβανόμενα ο καθηγητής, με διαρκώς αυξανόμενο τόνο στη φωνή του. Τα βλέμματα των μαθητών διασταυρώνονται με απορία, μέχρι που ένας από αυτούς αναλαμβάνει την πρωτοβουλία και ακούγονται τα πρώτα σκρατς. «Δεν δεχόμαστε να μετράμε την ποίηση», φωνάζει ο καθηγητής όσα τα κενά λόγια που περιείχε η σελίδα μετατρέπονται σε κομφετί. «Πρέπει να μάθετε να σκέφτεστε για τον εαυτό σας, οι λέξεις και οι ιδέες μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο και καλό θα ήταν να το πιστέψετε».
Η ποίηση για τον καπετάνιο – αλλά και για μένα το απλό ναυτάκι – δεν είναι τίποτα άλλο παρά συναισθήματα, έκφραση, πάθος. Δεν περιορίζεται σε κανόνες, δεν χωρά σε κουτάκια, δεν υπολογίζεται με κανένα κομπιουτεράκι. Η ελευθερία που προσφέρει στους δημιουργούς και τους αναγνώστες της είναι απέραντη. Κι ο καθένας μπορεί ανά πάσα στιγμή να αναλάβει οποιονδήποτε ρόλο. Δεν ανέχομαι κανέναν εξωτερικό παρατηρητή, ψυχρό και απόλυτο, παρά μόνο ανθρώπους που βιώνουν την ποίηση ανεξαρτήτως μέτρου, ανασταίνουν τις λέξεις κι ας μην ομοιοκαταληκτούν, σχηματίζουν λόγο πέρα από τα σχήματα λόγου. Και για όσο καιρό παραμένω αυθεντική, δεν με ενδιαφέρει πότε θα γράψω ένα ποίημα που να μοιάζει με ποίημα.
Comments